درمان سایش دندان ناشی از دندان قروچه
به روی هم فشار دادن یا ساییدن دندان‌ها، براکسیسم یا دندان قروچه گفته میشود. وقتی دندان قروچه دارید یعنی به طور ناخودآگاه در طول روز دندان ها را به هم فشار می‌دهید یا آنها را شب‌ها هنگام خواب روی هم می‌سایید. دندان قروچه ملایم و خفیف نیاز به درمان ندارد؛ اما موارد مکرر و شدیدی که با اختلال‌های فکی، سر درد یا آسیب‌دیدن دندان‌ها و مشکلات دیگر همراه است باید درمان شود. از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به دندان قروچه در خواب تا هنگام بروز عوارض این ناراحتی آگاهی ندارند، بهتر است شما نیز با نشانه‌ها و علائم دندان قروچه آشنا شوید و در صورت لزوم از دندانپزشک خوب در تهران راهنمایی بگیرید.
دندان قروچه چیست؟
دندان قروچه به معنی عمل ناآگاهانه فشردن یا ساییدن محکم دندان‌ها بر روی یکدیگر است. این مشکل به دو دسته تقسیم میشود؛ دندان قروچه در بیداری و دندان قروچه در خواب. تفاوت این دو دسته این است که آسیب به دندان‌ها در اثر دندان قروچه در شب معمولاً بسیار شدیدتر است. تفاوت اساسی دیگر آنها دلایل این اختلال و میزان شیوع آن است. زنان بیشتر از مردان دچار دندان قروچه در شب می‌شوند در حالی که دندان قروچه در بیداری در هر دو جنس بطور یکسان رخ می‌دهد.
زمان مراجعه به دندانپزشک در صورت داشتن دندان قروچه
در شرایط زیر باید برای درمان دندان قروچه به دندانپزشک متخصص مراجعه کرد:
- فرسایش دندان، آسیب دیدن یا حساس شدن دندان‌ها
- درد فک، صورت یا گوش
- شکایت اطرافیان از صدای ساییده شدن دندان‌ها هنگام خواب
- قفل شدن فک و ناتوانی در باز کردن یا بستن کامل آن
نشانه‌ها و علائم دندان قروچه
این بیماری می‌تواند نشانه‌ها و علائم مختلفی داشته باشد. در ادامه برخی از نشانه‌ها و علائم شایع قروچه را بررسی می‌کنیم:
- درد دندان: یکی از نشانه‌های اصلی قروچه درد و تحریک دندان است. ممکن است درد در هنگام خوردن غذا یا نوشیدنی‌های گرم و سرد شدیدتر شود. همچنین فشار بر دندان یا لمس آن ممکن است درد واکنش دهد.
- حساسیت دندان: قروچه باعث میشود دندان حساسیت بیشتری به تحریک‌های گرم، سرد، شیرین یا ترش نشان دهد. اگر دندان شما به طور ناگهانی حساس شده است و قبلاً چنین مشکلی نداشته‌اید، ممکن است قروچه دلیل آن باشد.
- تغییر رنگ دندان: در صورت تخریب و آسیب به لایه‌های بیرونی دندان، ممکن است رنگ دندان تغییر کند. دندان ممکن است زرد، قهوه‌ای تیره یا سیاه شود.
- التهاب لثه: قروچه می‌تواند باعث التهاب و تورم لثه شود. لثه ممکن است قرمز، پفکی و حساس به لمس شود. خونریزی لثه همچنین ممکن است رخ دهد.
- بوی بد دهان: باکتری‌ها و آلودگی‌ها در قروچه ممکن است منجر به بوی بد دهان شوند. این بو معمولاً مداوم است و با شستشوی دهان به طور کامل رفع نمی‌شود.
- تغییر شکل و سایز دندان: در صورت پیشرفت قروچه، ممکن است دندان شکل و سایز خود را تغییر دهد. ممکن است دندان‌ها شکافی یا لبه‌های خراب داشته باشند. اگر شما یا فردی دیگری از این علائم رنج می‌برید، بهتر است به یک دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می‌تواند تشخیص صحیح را برای شما قرار دهد و درمان مناسب را توصیه کند.در صورت رفع مشکلات دندان قروچه خود، اگر دچار کجی و پوسیدگی دندان هستید در نهایت از ایمپلنت دندان و ترمیم دندان میتوانید استفاده کنید.
دندان قروچه چگونه می‌تواند به دندان‌های کودکان آسیب برساند؟
دندان قروچه شامل فشار دادن فک بالا به روی فک پایین است. بخصوص در مواردی که این فشار شدید باشد، ممکن است کودک درد متوسط تا شدید فک، سردرد و گوش درد را تجربه کند. حتی اگر کودک از دندان قروچه در شب آگاه نباشد (و والدین نیز صدای آن را نشنوند)، وضعیت دندان‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی را در اختیار دندانپزشک اطفال قرار دهد.
دندان قروچه شدید در ابتدا معمولاً یک الگوی سایش بیش از حد را بر روی دندان‌ها نشان می‌دهد. در صورتی که نامرتبی دندان‌ها دلیل این مشکل باشد، ممکن است مینای دندان در نواحی خاصی دچار فرسایش شود. علاوه بر این کودکانی که دندان قروچه می‌کنند بیشتر مستعد شکستگی دندان‌ها، درد صورت، آسیب لثه و حساسیت دمایی هستند. در موارد شدید، فشار مکرر و خشن می‌تواند منجر به شروع زودهنگام اختلال مفصل گیجگاهی فکی شود. دندان قروچه در کودکان نوپا و خردسال شایع است و در اکثر موارد خود بخود تا سن ۱۳ سالگی متوقف میشود. هرچند در این مدت متخصص اطفال می‌تواند بطور مداوم تاثیر آن بر دندان‌های کودک را کنترل کند و یک راهکار مداخله‌ای را ارائه نماید. گاهی اوقات مشکلات دندان قروچه در اصلاح طرح لبخند هم وجود دارد که توسط متخصص برطرف میشود. زمانی که شما کار اصلاح طرح لبخند را انجام داده اید، ممکن است بعدا دچار دندان قروچه هم بشوید.
انواع مختلف سایش دندان‌ها
به طور کلی می‌توان سایش دندان را در 4 شکل مختلف دسته بندی کرد. 4 شکل سایش دندان عبارتند از:
ابفرکشن (Abfraction)
ابفرشکن به حالتی از سایش دندان گفته میشود که در آن سطح دندانی در محل تلاقی دندان با لثه دچار آسیب میشود. آسیب وارد شده معمولا وِج‌مانند یا v-شکل (حرف V انگلیسی) است. این آسیب هیچ ارتباطی با پوسیدگی، پلاک دندانی یا باکتری ندارد و جزئی از فرآیند سایش دندان است.
علت اصلی بوجود آمدن این نوع از سایش یا فشار دادن دندان‌ها بر روی هم در اثر استرس در طول روز است که به آن clenching گفته میشود و یا سابیدن دندان‌ها بر یکدیگر در طی شب که براکسیزم bruxism نامیده میشود.
ابرژن (Abrasion)
این نوع سایش معمولا به دو علت بر روی دندان‌ها ایجاد میشود. یکی از این علل که بسیار هم شایع است، مسواک زدن ناصحیح و به شکل افقی است. در این شکل از سایش، مینای دندان در ناحیه اتصال به لثه دچار سایش شده و از بین می‌رود. علت دیگر، استفاده از دندان به عنوان ابزاری برای انجام کارهای مختلف است، به عنوان مثال جویدن ناخن، شکستن تخمه و یا باز کردن در بطری! تماس مداوم یک وسیله یا شیء با دندان نیز سبب ایجاد ابرژن بر روی دندان‌ها میشود. گاها تماس طولانی‌مدت دستگاه‌های ارتودنسی، پروتز های پارسیل متحرک و برخی اشیاء دیگر مانند قلم با دندان، می‌تواند باعث ابرژن شود.
اروژن (Erosion)
اروژن زمانی رخ می‌دهد که سطح دندان با مواد شیمیایی در تماس باشد. رایج‌ترین مواد شیمیایی که با تماس خود به دندان باعث فرسایش آن می‌شوند نوشیدنی‌ها و مواد غذایی با PH پایین هستند. مشکلات گوارشی نظیر رفلاکس اسید از معده به مری نیز از جمله علل اروژن هستند.
گاهی عاداتی مانند خوردن خوراکی‌های اسیدی مانند لیموترش و لواشک و … در زمان طولانی نیز سبب ایجاد اروژن بر روی دندان‌ها می‌شوند. در این نوع سایش سطوحی از دندان‌ها که در تماس با مواد اسیدی هستند و یا سطح جونده دندان‌ها دچار تحلیل مینا و سایش می‌شوند.
اتریشن (Attrition)
اتریشن ناشی از تماس دندان با دندان است. در این نوع سایش، سطحی از دندان که وظیفه جویدن غذا را برعهده دارد دچار سایش میشود و این سایش به شکل فرورفتگی‌هایی بر روی سطح جونده دندان‌ها دیده می‌شوند. علت اصلی بوجود آمدن اتریشن براکسیزم یا دندان قروچه است.
درمان دندان قروچه
درمان قروچه معمولاً شامل اقداماتی است که برای از بین بردن باکتری‌ها و بهبود وضعیت دندان و بافت‌های اطراف آن انجام میشود. در ادامه، چند روش درمانی رایج برای دندان قروچه را بررسی می‌کنیم:
- پاکسازی دندان: در صورتی که قروچه در مرحله اولیه و تخریب دندان کمی باشد، دندانپزشک ممکن است با انجام پاکسازی دندان (درماتوندونتیک) سطح دندان را از باکتری‌ها و لکه‌ها پاک کند و بافت دندان را برای بهبود آماده کند.
- علاج پریودنتال: در صورتی که قروچه به لثه‌ها گسترش یافته باشد و باعث التهاب و تخریب لثه شده باشد، لازم است علاج پریودنتال انجام شود. این علاج شامل تمیز کردن عمیق لثه (تمیزی پریودنتال)، رفع ترسیم لثه، درمان التهاب لثه و در صورت لزوم جراحی لثه میشود.
- روش‌های جراحی: در برخی موارد، وقتی قروچه به حدی جلو رفته است که برطرف کردن مشکل با روش‌های غیرجراحی ممکن نباشد، جراحی دندان ممکن است لازم باشد. این شامل جراحی رفع قروچه، ترمیم بافت دندان و عملکرد آمیزشی دندان است.
- درمان ریشه دندان: اگر قروچه به عصب دندان راه یابد و عفونت شدیدی ایجاد کند، ممکن است نیاز به عصب کشی دندان (روت کانال) باشد. در این روش، عصب دندان کاملاً پاکسازی شده و ریشه دندان درمان میشود.در هر صورت، بهتر است با یک دندانپزشک متخصص مشورت کنید. او بر اساس وضعیت شما، تشخیص درستی را قرار داده و بهترین روش درمانی را توصیه خواهد کرد.
مطالعه بیشتر: درمان ریشه دندان
با این روش‌ها از پوسیدگی و سایش بیش از حد دندان‌ها پیشگیری کنید
مانند هر بیماری و مساله بهداشتی دیگری، در خصوص سایش دندان‌ها نیز پیشگیری بهتر از درمان است. تنها پیروی از چند قانون ساده باعث میشود دندان‌های شما در طول عمرتان محکم و قوی باقی بمانند. برای این منظور میتوانید چند راه حل پیشگیرانه زیر را در نظر داشته باشید:
- از مصرف بیش از حد مواد غذایی شامل اسید خودداری کنید. اگر برایتان مقدور است نوشیدنی را با نی بخورید تا تماس مستقیم نوشیدنی های اسیدی با سطح دندان‌ها کاهش پیدا کند.
- مشکلات گوارشی مانند بازگشت اسید به مری و دهان را مدیریت کنید و برای این منظور از پزشک کمک بگیرید.
- از جویدن ناخن و قلم و استفاده از دندان خود برای بریدن چسپ و سایر موارد دیگر خودداری کنید.
- چنانچه فکر می‌کنید که دندان قروچه دارید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
- برای نظارت و مشاوره مرتباً به متخصص دندانپزشکی خود مراجعه کنید. دندانپزشک به طور مرتب حین چکاپ میزان سایش دندان‌های شما را بررسی و نظارت می‌کند.
مطالب مفید پزشکی:
