آبسه دندان یک وضعیت التهابی است که در اطراف یک یا چند دندان ایجاد میشود. این وضعیت در اثر عفونت باکتریایی یا وقوع ترمیم‌های دندانی نامناسب ایجاد میشود. آبسه دندان معمولاً با درد شدید، تورم، تحریک و حساسیت به سرما و گرما همراه است. یک عفونت دندانی معمولاً از طریق تخریب یا شکستن پوشش محافظ دندان و ورود باکتری‌ها به درون بافت دندان شروع میشود. باکتری‌ها درون لبه‌ها و نقاط ضعیف دندان تراکم می‌یابند و عفونت را در اطراف دندان منتشر می‌کنند. در این مرحله، سیستم ایمنی بدن به محل عفونت واکنش نشان می‌دهد و باعث آبسه و تورم میشود. علاوه بر آبسه، علائم دیگر ممکن است شامل درد شدید، حساسیت به فشار، تحریک به سرما و گرما، تورم در ناحیه اطراف دندان و حتی تشکیل قرمزی و ترشح میشود. در صورت بروز آبسه دندان، بهترین راه حل مراجعه به دندانپزشک خوب در تهران است تا ایشان علت بروز آبسه را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.
انواع آبسه دندان
آبسه دندان می‌تواند به صورت مختلفی ظاهر شود و بسته به علت واقعی و محل بروز، انواع متفاوتی دارد. در ادامه، به برخی از انواع رایج آبسه دندان اشاره میکنم:
- آبسه پری اپیکالی (Periapical Abscess): این نوع آبسه در ناحیه پایینی ریشه دندان ایجاد میشود. معمولاً ناشی از عفونت باکتریایی در اطراف ریشه دندان است. درد شدید، تورم و تشکیل ترشح (پوس) از علائم آبسه پری اپیکالی هستند.
- آبسه پریودنتال (Periodontal Abscess): در این نوع آبسه، عفونت در بافت‌های پایه دندان (پریودنتیوم) ایجاد میشود. این آبسه معمولاً ناشی از تراکم باکتریایی در ناحیه فضای میان دندان و لثه است. درد، تورم، خونریزی لثه و تشکیل ترشح از علائم آبسه پریودنتال هستند.
- آبسه مجاری ریشه (Root Canal Abscess): این نوع آبسه در داخل ریشه دندان و در مجاری ریشه ایجاد میشود. معمولاً ناشی از فروپاشی لایه‌های محافظ دندان و عفونت باکتریایی در داخل دندان است. درد شدید، تورم در اطراف دندان، حساسیت به فشار و تشکیل ترشح از علائم آبسه مجاری ریشه هستند.
- آبسه دندانهای عقل (Wisdom Tooth Abscess): آبسه دندانهای عقل نیز رایج است. این نوع آبسه زمانی رخ می‌دهد که دندان عقل به طور کامل خروج نکرده و جای خالی خود را در متراکم ترین ناحیه دندان‌ها پیدا می‌کند. علائم شبیه به آبسه‌های دیگر می‌باشد، شامل درد، تورم و تشکیل ترشح است.
در هر صورت، مشاوره و درمان توسط یک دندانپزشک متخصص بسیار مهم است. ایشان می‌توانند با بررسی دقیق و تشخیص درست، به شما درمان مناسب را تجویز کنند.
علائم آبسه دندان
علائم آبسه دندان ممکن است به شرح زیر باشند:
- درد شدید: درد یکی از علائم شایع آبسه دندان است. درد معمولاً شدید و آزار دهنده است و ممکن است در تماس با فشار، خوردن غذا یا حتی در استراحت نیز ادامه داشته باشد.
- تورم: تورم در ناحیه اطراف دندان مبتلا به آبسه مشاهده میشود. این تورم ممکن است به صورت خرده‌ای یا گسترده‌تر باشد و باعث احساس ناراحتی و تورم در گوش یا گردن نیز شود.
- حساسیت به فشار: در صورت فشار دادن به دندان مبتلا به آبسه، ممکن است حساسیت و درد افزایش یابد. این حساسیت ممکن است شامل لمس دندان با زبان، مسواک زدن یا حتی خوردن غذاهای سرد یا گرم باشد.
- تشکیل ترشح: در برخی موارد، آبسه دندان باعث تشکیل ترشح میشود. این ترشح معمولاً شامل ترشح لزج و زرد یا سفید رنگ است و ممکن است با بوی نامطبوع همراه باشد.
- بوی بد دهان: آبسه دندان ممکن است باعث بوی نامطبوع و بد دهان شود. این بوی ناشی از وجود عفونت و ترشح باکتری‌ها در ناحیه دندان مبتلا به آبسه است.
- داشتن احساس ناخوشایند
- دچار بی خوابی شدن
- احساس خارش یا سوزش روی پوست
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- سردرد شدید
- دو بینی یا از دست دادن بینایی
- افتادگی پلک‌ها
- مشکل تنفسی
- گیجی
- گاها در موارد شدید ممکن است عضلات فک دچار گرفتگی شده و یا قفل شود.
در صورت تجربه هر یک از این علائم، توصیه میشود به یک دندانپزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب ارائه شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تا اینجا به این مطلب پی بردیم که آبسه دندان چیست و دارای چه نشانه‌هایی است. اما بهترین زمان برای مراجعه به پزشک چه زمانی است؟ بهتر است با مشاهده اولین علائم عفونت در دندان، فرد به بهترین کلینیک دندانپزشکی مراجعه نماید. به دلیل اینکه درمان به موقع و زودهنگام آبسه باعث میشود که از انتشار عفونت به دیگر بافت‌های بدن جلوگیری شود. عفونت دندان که گسترش بیابد خطرناک بوده و یک وضعیت اورژانسی به حساب می‌آید و حتی ممکن است زندگی فرد را تهدید نماید. بنابراین در صورت بروز آبسه باید در اولین زمان ممکن به دندانپزشکی مراجعه کنیم و یا با او تماس بگیریم. اما اگر دندانپزشکی در دسترس نبود، باید به نزدیک ترین اورژانس مراجعه کنیم.. زیرا پزشک و دندانپزشک راههای درمانی جلوگیری از انتشار عفونت به دیگر بخش‌های بدن را می‌دانند و می‌توانند سریعا برای درمان آن اقدام نمایند.
تشخیص آبسه دندان
از شایع ترین علامت آبسه دندان تورم و درد است. اما مواقعی نیز وجود دارد که این عارضه هیچ علامت آشکاری را بروز نمی‌دهد. شاید به این دلیل باشد که کیسه حاوی عفونت نشت کرده است. اگر آبسه‌ای علامت خاصی را بروز ندهد می‌توان با عکسبرداری اشعه ایکس آن را تشخیص داد. علاوه بر این دندانپزشک برای تشخیص آبسه ممکن است چند ضربه آهسته به دندان بزند تا چک کند که آیا شما چیز متفاوتی را احساس خواهید کرد یا نه. اگر باز هم دندانپزشک نتوانست آبسه دندان را تشخیص دهد شما را به متخصص آبسه دندان که اندودنتیست یا دکتر عصب کشی نامیده میشود ارجاع می‌دهد. آبسه دندان شما قطعا توسط این متخصص قابل تشخیص و درمان خواهد بود.
برای تشخیص آبسه لثه و دندان ابتدا وضعیت دهان بیمار توسط دندانپزشک بررسی میشود. ممکن است دکتر به ناحیه متورم فشار وارد سازد. همچنین دندانپزشک ممکن است عصب دندان پوسیده را بررسی کند تا ببیند آیا زنده هست یا خیر. برای معاینه عصب(پالپ) دندان فعالیت‌های زیر ممکن است انجام شود:
- آهسته ضربه زدن به دندان
- آزمودن دما
- بکارگیری وسایل معاینه الکتریکی
همچنین ممکن است لازم باشد در مواقع آبسه کردن دندان، تصاویر رادیولوژی توسط دندانپزشک بررسی شود تا بفهمد استخوان سر ریشه دندان تا چه اندازه‌ای از بین رفته است.
مهمترین علل ایجاد آبسه دندان
مهمترین علل ایجاد آبسه دندان عبارتند از:
- عفونت باکتریایی: عفونت باکتریایی در دندان معمولاً به دلیل تخریب لایه‌های محافظ دندان و ورود باکتری‌ها به درون دندان رخ می‌دهد. این باکتری‌ها عفونت را در اطراف دندان منتشر می‌کنند و باعث آبسه می‌شوند.
- ترمیم دندان نامناسب: در صورتی که ترمیم‌های دندانی نامناسب انجام شوند، ممکن است فضای بین دندان و ترمیم پر شده و باعث فشار و عفونت شود. این مساله می‌تواند منجر به آبسه دندان شود.
- ترمیم دندان دیرهنگام: در صورتی که دندان تخریب شده را برای مدت طولانی به تعویق بیاندازید و ترمیم آن را به تعویق بیندازید، عفونت در گوشه‌ها و حفرات دندان می‌تواند پیشرفت کند و آبسه را ایجاد کند.
- دندانهای عقل (دندانهای سوم مولر): دندانهای عقل که در ناحیه عقبی دندان‌ها قرار دارند، به دلیل عدم فضای کافی برای رشد به طور صحیح خارج نمی‌شوند و در داخل لثه مانده و باعث فشار، عفونت و آبسه می‌شوند.
- پریودنتیت (بیماری لثه و بافت‌های پایه دندان): پریودنتیت نیز می‌تواند علتی برای آبسه دندان باشد. در این بیماری، بافت‌های لثه و پایه دندان به عفونت می‌افتند و باعث آبسه و تورم می‌شوند. مهم است که در صورت تجربه علائم آبسه دندان، به بهترین متخصص لیفت لثه مراجعه کنید تا علت بروز آبسه را تشخیص داده و درمان مناسب را تعیین کند.
درمان آبسه دندان
درمان آبسه دندان بستگی به علت و شدت آبسه دارد. اما در بیشتر موارد، درمان آبسه دندان شامل موارد زیر است:
- مسکن درد: در صورت وجود درد شدید، دندانپزشک ممکن است مسکن‌های قدرتمند تجویز کند تا درد را کاهش دهد و شما را از درد راحت کند.
- مصرف آنتی بیوتیک: در صورتی که آبسه ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند تا عفونت را کنترل کند و التهاب را کاهش دهد. مهم است که دستورات مصرف آنتی‌بیوتیک را به دقت دنبال کنید و تمام داروها را تا پایان دوره مصرف کنید.
- درمان ریشه: در برخی موارد، آبسه دندان ناشی از عفونت در مجاری ریشه دندان است. در این صورت، دندانپزشک ممکن است درمان ریشه دندان را انجام دهد. این درمان شامل انجام درمان ریشه دندان و تمیز کردن مجاری ریشه است.
- ترمیم دندان: در صورتی که آبسه ناشی از ترمیم دندان نامناسب یا شکست دندان باشد، دندانپزشک ممکن است ترمیم دندان را انجام دهد. این شامل اصلاح ترمیم قدیمی، تعویض ترمیم شکسته یا انجام ترمیم جدید است.
- درمان پریودنتیت: در صورتی که آبسه ناشی از بیماری لثه و بافت‌های پایه دندان باشد، درمان پریودنتیت انجام میشود. این شامل تمیز کردن عمیق لثه و پایه دندان و در صورت لزوم، عمل جراحی لثه است. مهم است که در صورت تجربه آبسه دندان، به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را برای شما تعیین کند.
درمان خانگی آبسه دندان
با اینکه یکی از مطمئن ترین راهکارها در هنگام مواجهه با آبسه دندان مراجعه به دندانپزشک است، اما گاهی دندانپزشک ممکن است مثلا در روزهای تعطیل و یا نیمه شب‌ها در دسترس نباشد و بنابراین باید با راهکارهای درمان خانگی آشنا باشیم تا در این گونه مواقع به آنها پناه ببریم تا درد آبسه دندان را کاهش داده و از انتشار عفونت جلوگیری نماییم. استفاده از قرص ایبوپروفن یکی از بهترین روشها برای آرام کردن درد دندان است. پاراستامول نیز در درجه دوم اهمیت قرار دارد. اما اگر باز هم در دندانتان با این روشها کاهش نیافت می‌توانید دو قرص را همزمان با هم مصرف کنید و یا دوز مصرفی که روی جعبه قرص نوشته شده است را بیشتر کنید.
برای تسکین درد به روش خانگی روشهای دیگری نیز وجود دارند، از قبیل:
- شستن دهان با آب نمک و قرقره کردن آن
- از خوردن و نوشیدن خوراکیها و نوشیدنیهای گرم و سرد بپرهیزید
- خوردن غذاهای نرم
- برای دندان آبسه شده به هیچ وجه از نخ دندان استفاده نکنید.
- استفاده از مسواک نرم
شما باید حتما پس از اطلاع از آبسه دندان برای درمان آن به دندانپزشک رجوع کنید. در غیر این صورت ممکن است عفونت انتشار بیابد و در نتیجه باعث صدمه جدی به استخوان فک، لیگامنت پریودنتال و دندانهای شما گردد. اگر هم درمان را خیلی به تاخیر بیندازید ممکن است سبب انتشار عفونت به باقی بخش‌های بدن نیز بشوید.
داروی آبسه دندان
در صورتی که تحت درمان دندانپزشکی قرار گرفته‌اید و در حالت عادی باید توصیه و دستورات دندانپزشک را دنبال کنید. اما به طور کلی، برخی دستورات دارویی می‌توانند در کاهش آبسه دندان کمک کنند، این شامل موارد زیر میشود:
- ضد التهاب‌ها (مثل استامینوفن یا ایبوپروفن): دندانپزشک ممکن است به شما داروهای ضد التهابی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز کند تا درد و التهاب دندان را کاهش دهد.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورتی که آبسه ناشی از عفونت باکتریایی باشد، دندانپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند تا عفونت را کنترل کند و التهاب را کاهش دهد. برای مصرف آنتی‌بیوتیک، حتماً دستورات دندانپزشک را رعایت کنید و دارو را تا پایان دوره مصرف کنید.
- ضد درد موضعی (ژل‌ها و مرهم‌ها): برخی ژل‌ها و مرهم‌ها که موضعی روی ناحیه آبسه دندان قرار می‌گیرند، می‌توانند در کاهش درد و التهاب موثر باشند. این محصولات را بر اساس دستور دندانپزشک خود استفاده کنید. در هر صورت، توصیه میشود قبل از استفاده از هر گونه دارو، مشورت با دندانپزشک خود داشته باشید و دستورات او را رعایت کنید.
پیشگیری از آبسه دندان
نکات زیر باید به کاهش احتمال ایجاد عفونت دندان کمک کنند:
- روزانه دو بار مسواک بزنید و از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- از شستشوی دهان یا نوشیدن هر چیزی بلافاصله پس از مسواک زدن خودداری کنید.
- حداقل یک بار در روز از مسواک‌های بین دندانی یا نخ دندان استفاده کنید.
- مصرف غذاها و نوشیدنی قنددار را محدود کنید.
- به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید.
- اگر عفونت دندان رخ دهد، فوراً باید به دندانپزشک یا پزشک خود مراجعه کنید.
آبسه دندان کودکان
آبسه دندان در کودکان نیز ممکن است رخ دهد و به عنوان یک مسئله شایع در دوران رشد دندان‌ها محسوب میشود. علت اصلی آبسه دندان در کودکان، عموماً رشد دندانهای شیری است که به طور طبیعی و در حین رشد از لثه بیرون می آیند. در زیر علل و راههای درمان آبسه دندان کودکان را بررسی می‌کنیم:
علل آبسه دندان در کودکان
- رشد دندانهای شیری: هنگامی که دندانهای شیری در حال بیرون آمدن از لثه هستند، می‌توانند باعث تورم، التهاب و آبسه لثه شوند.
- التهاب و عفونت: عفونت‌های باکتریایی در دندانهای شیری نیز می‌توانند آبسه دندان در کودکان را ایجاد کنند.
- ترمیم دندانهای شیری: در صورت نیاز به ترمیم دندانهای شیری، عملیات ترمیمی ممکن است آبسه دندان در کودکان را ایجاد کند.
اطلاعات مفید: پوسیدگی دندان شیری کودکان
درمان آبسه دندان در کودکان
- مسکن درد: در صورت وجود درد شدید، می‌توانید به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا مسکن درد مناسب را تجویز کند.
- آب داغ و سرد: استفاده از کمپرس یا قرار دادن یک قاشق یخ خرد شده یا قطره‌ای آب داغ روی ناحیه آبسه می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک کند. اما مطمئن شوید که آب خیلی داغ یا سرد نباشد تا احتمالاً باعث آسیب به لثه نشود.
- مراقبت بهداشتی: تمیز کردن دندان‌ها و لثه کودکان به طور منظم با استفاده از مسواک مناسب و خمیر دندان مخصوص کودکان می‌تواند به کاهش آبسه دندان کمک کند.
- آنتی‌بیوتیک: در صورت لزوم و تشخیص عفونت باکتریایی، دندانپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. توصیه میشود در صورت رخداد آبسه دندان در کودکان، به دندانپزشک معاینه و درمان مناسب را انجام دهید.
سوالات متداول
آیا استفاده از آویشن و زردچوبه برای آبسه و عفونت دندان مناسب می‌باشند؟
از گذشته اثبات شده است که اویشن و زردچوبه خاصیت ضد میکروبی دارند. اما هیچ تحقیق علمی منتشر نشده است مبنی بر اینکه این ادویه‌ها در درمان عفونت دندان موثر هستند. بنابراین اگر دچار آبسه دندان شده‌اید درنگ نکنید و فورا به دندانپزشکی مراجعه نمایید.
اگر دندان عصب کشی شده عفونت کرد چکار کنیم؟
اگر از پانسمان دندان عصب کشی شده خوب مراقبت نشود و یا در صورت مراجعه دیرهنگام به پزشک جهت برداشتن پانسمان و پر کردن دندان، ممکن است عفونت بروز کند. بنابراین باید اول عفونت توسط دندانپزشک درمان گردد و سپس دندان را پر کند. بنابراین عملیات عصب کشی دچار تاخیر می‌گردد.
چگونه عفونت و آبسه دندان را در خانه درمان کنیم؟
عفونت دندان باید توسط دندانپزشک درمان گردد و درمانهای خانگی چندان کارا نیستند. بنابراین تا زمانی که به دندانپزشک دسترسی پیدا کنید می‌توانید با محلول آب و نمک که از حل کردن یک قاشق چایخوری نمک در یک فنجان آب درست کرده‌اید، دهان خود را توسط غرغره بشویید. همچنین می‌توانید از کمپرس یخ جهت تسکین درد آن استفاده کنید.
آیا آبسه دندان خطرناک است؟
بله، در صورتی‌که آبسه دندان به موقع درمان نشود می‌تواند مشکلات و آسیب‌های بسیاری را به دنبال داشته باشد که کمترین آن، از دست دادن دندان و بیشترین آن نیز مرگ است.
آیا آبسه دندان باعث گلودرد می شود؟
معمولا آبسه‌هایی که شدت پیدا می‌کنند به سرایت عفونت به بخش‌هایی از فک منجر می‌شوند، به همین دلیل هم احساس درد و التهاب در غدد لنفاوی و اطراف فک امکان‌پذیر است. با این حال، در صورت مشاهده این علائم یا بروز گلودرد حتما به پزشک مراجعه کنید، چراکه نمی‌توان با قطعیت در رابطه با ارتباط این دو مورد نظر داد.
آیا آبسه دندان باعث تب می شود؟
از آنجایی که آبسه دندان، عفونت است، احتمال آن که فرد دچار تب بشود هم وجود دارد. بنابراین در صورت مشاهده علائم آبسه دندان، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
چرا دندان‌هایم زیاد آبسه می کنند؟
قطعا مهمترین دلیل، عدم مراقبت و نگهداری درست از سلامت دهان و دندان است. طبیعتا درست مسواک نزدن، عدم استفاده از نخ دندان، عدم رعایت رژیم غذایی سالم و… مواردی هستند که سلامت دندان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
نتیجه گیری
بروز آبسه دندان از عوامل بسیار متفاوتی نشأت می‌گیرد، با این حال، رعایت بهداشت دهان و دندان و دقت در نگهداری از دندان‌ها در وهله اول و سپس مراجعه سریع به پزشک به محض مشاهده علائم، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. به خاطر داشته باشید که چه برای یک پر کردن و روکش دندان ساده و چه برای انجام و کاشت ایمپلنت، دقت بالایی در انتخاب دندانپزشک خود داشته باشید. یک سهل‌انگاری و عدم استفاده از متریال باکیفیت در روند درمانی دندان‌ها می‌تواند مشکلات بسیاری را برایتان به وجود آورد.
سلام ممنون از مقاله خوبتون، من یه مطلبی هم توی مجله بانک اقتصاد خوندم نوشته بود بهترین راه درمانش عصب‌کشیه، خواستم بدونم هیچ راه بهتری وجود نداره؟
سلام عرض میکنم خدمتتون. بابت منتشر کردن این مقاله عالی از وب‌سایت «دکتر مژگان» تشکر میکنم. مقاله‌تون واقعا خوب و کامل هست.